Chciwy, zachłanny czy zagubiony? Wyniki badań Nienieodpowiedzialni 2018

Jakimi konsumentami są Polacy? Na zlecenie Nienieodpowiedzialnych seniorski butik badawczy Maison&Partners przeprowadził badanie poziomu konsumenckiej odpowiedzialności Polaków, zarówno pod kątem tego, jak Polacy postrzegają siebie  (jako odpowiedzialnych czy nieodpowiedzialnych) jak i tego, jak się zachowują, przede wszystkim w obszarze zachowań finansowych. Ponadto badanie służyło zgłębieniu zagadnienia zachłanności w kontekście zjawiska psychologicznego, jakim jest materializm. Wyniki badania zostały zaprezentowane podczas VI Konferencji Nienieodpowiedzialni.

Poniżej przedstawiamy wybrane wnioski z badania, a pełen raport udostępniamy w załączonym pliku.

• Polacy postrzegają siebie samych przede wszystkim jako rozsądnych, kontrolujących się i odpowiedzialnych konsumentów, przy czym zdecydowanie rzadziej przypisują te cechy innym Polakom. Równocześnie nie widzą siebie jako rozrzutnych lub zachłannych, ale takimi widzą wielu Polaków.
• Większość osób deklaruje, że cele niematerialistyczne (mądrość, szacunek czy altruizm) mają dla nich większe znaczenie niż cele materialistyczne (bycie bogatym czy posiadanie drogich rzeczy). Jednocześnie deklaracja postaw nie przekłada się w 100% na częste pomaganie innym czy dbanie o dobro ogólne – choć Polakom zdarzają się zachowania świadczące o nastawieniu na innych (wsparcie celów charytatywnych, zachowania proekologiczne), to dla większości mają one raczej charakter okazjonalny niż są elementem codziennej rutyny.
• Ponad 60% Polaków posiada oszczędności, choć nie są one zbyt wysokie. Około połowy osób deklaruje, że oszczędza obecnie pieniądze, najczęściej w celu zapewnienia sobie „koła ratunkowego”, gdyby coś się wydarzyło. Większość Polaków ma też pozytywny stosunek do oszczędzania i widzi przewagę „przezorności” nad „tu i teraz”, choć jednak nie u wszystkich te postawy i deklaracje przekładają się na zachowania.
• Choć większość osób (niemal 70%) ma doświadczenia z braniem pożyczek i kredytów, to zazwyczaj dotyczą one stosunkowo niewielkich kwot oraz podstawowych niż ponadpodstawowych celów. Zachowania świadczące o nieodpowiedzialnym zadłużaniu się dotyczą mniejszej części społeczeństwa (od ok. 20 do 30% osób).
• Choć na poziomie wyników dla ogółu widać wśród Polaków więcej zachowań, które świadczą o kontrolowanej konsumpcji niż niepohamowaniu, to obraz się zmienia, patrząc na te same wskaźniki w zależności od poziomu materializmu, który w dużej mierze leży u podstaw zachłanności.
• Wyniki badania potwierdzają słowa znanego powiedzenia, że „pieniądze szczęścia nie dają”. Osoby silnie upatrujące szczęścia życiowego w posiadaniu pieniędzy i gromadzeniu dóbr materialnych są mniej zadowolone ze swojego życia niż osoby, które w mniejszym stopniu wiążą szczęście z pieniędzmi.
• Materializm silnie modeluje także zachowania oraz postawy ludzi w obszarze finansów. Osoby o wyższym poziomie materializmu:
  • Są bardziej rozrzutne – ich styl wydawania pieniędzy charakteryzuje większa impulsywność, której towarzyszą negatywne emocje (poczucie winy), a przy tym częściej odczuwają pokusę zakupu rzeczy, których cena przekracza ich możliwości.
  • Mają mniejszą gotowość do oszczędzania, a silniejszą pokusę natychmiastowego wydania pieniędzy. Do oszczędzania bardziej motywują je konkretne cele (np. zakup określonej rzeczy) niż są skłonne oszczędzać dla samego posiadania oszczędności, zabezpieczenia się.
  • Mają większą skłonność do zadłużania się, a co więcej, do nieodpowiedzialnych zachowań w tym kontekście (np. problemów z terminową spłatą zadłużenia lub braniem pożyczki bez przekonania, że uda się ją spłacić).
  • Mają wyższy kult gotówki – są silniej przywiązane do „papierowego” pieniądza.
  • Są bardziej wrażliwe na komunikaty reklamowe, które obiecują im namacalny „zysk” (np. 200 zł za założenie konta).