Czy lubisz harvestery? – rzadko można usłyszeć takie pytanie, o ile w ogóle. Nie jest pozbawione sensu, chociaż początkowo może wywoływać zdziwienie. Dajmy tylko rozkręcić się tym maszynom w roku upamiętniającym powstanie Białowieskiego Parku Narodowego i aktualność pytania gwałtownie rośnie.
W tym roku powinniśmy cieszyć się z prawnej ochrony Puszczy Białowieskiej, która trwa od 3. pokoleń. (Rocznica dotyczy powstania w 1921 roku pięciu rezerwatów. Dwa z nich w przyszłości miały stać się podstawą Białowieskiego Parku Narodowego, BPN). Niestety, jak można mówić o świętowaniu przy dźwiękach nadjeżdżających kombajnów zrębowych do wycinki drzew? Wjadą do nadleśnictw Browsk i Białowieża, także w stuletnie drzewostany o charakterze naturalnym. co zostało zakwestionowane przez Komisję Europejską i zakazane przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Czy więc lubisz harvestery? – skoro pytanie staje się znów aktualne, równie aktualna i znacząca może pozostać odpowiedź.
Nie sposób pisać o Puszczy Białowieskiej nie nadając temu od razu podskórnego, kornikowego wręcz kontekstu politycznego. Dla tych, którzy powiedzą NIE oznacza to odrzucenie wielokrotnie oprotestowanej wycinki. Ale nie możemy wykluczyć TAK tej części społeczeństwa, która z natury uczyniła gatunki podrzędne i wykorzystywane. Może też zdarzyć się, że ktoś nie wie, lub nie ma zdania, co też będzie świadczyć o polityczności, lub bardziej jej braku. I tu przede wszystkim żałować, że Puszcza stała się tak mocno polityczna, a przez to wszytko cokolwiek w niej i wokół niej się dzieje dotyczy polityki. Puszcza wikła nas w nią: naukowców, przyrodników, turystów i Lasy Państwowe w wojnę o Puszczę, a przecież powinna łączyć we wspólnej trosce o jeden z siedmiu na świecie i trzech w Europie obiektów tego typu, dziedzictwo UNESCO.
„O jeden las za daleko” to zbiór tekstów pod redakcją Joanny B. Bednarek, Dawida Gostyńskiego oraz Przemysława Czaplińskiego. Przypominam ją w 100 rocznicę BPN. To lektura dla tych, dla których każdy las jest ważny. Przyroda i jej siła wywołują szacunek. Jednak biorąc pod uwagę zestaw nazwisk w spisie treści (Adam Wajrak, Anna Barcz, Zenon Kuczyński, Edwin Bendyk, Andrzej W. Nowak i inni, w tym wymieni już redaktorzy wydania) wiedzmy, że rzecz dotyczyć będzie nie tylko samej natury. Chodzi o nasze relacje z nią, także te społeczne. Teksty opisują zasady gospodarki leśnej, edukację przyrodniczą, dotyczą polityki i przypominają historię niedawnych protestów w Puszczy. Tu warto przypomnieć, że pozorna walka z kornikiem od wiosny do jesieni w 2017 roku doprowadziła tam do wycięcia harvesterami 160 -180 tys. drzew. Sprzedane drewno pojechało do prywatnych firm oddalonych od Puszczy o setki kilometrów.
Ja jestem na NIE, bo wiem, że „ewolucja uwikłała nas w trudne związki z innymi organizmami, bez których człowiek nie mógłby istnieć. Możemy żyć, ponieważ w naszym ziemskim środowisku żyją miliardy organizmów, uczestniczących w sposób skoordynowany w miliardach procesów, z których za darmo i bezwiednie korzystamy” – jak pisze Kazimierz Rykowskiw rozdziale książki „Zadawniona antynomia albo o jeden las za daleko”.
W fenomenalnym tekście „Co łączy macicę z Puszczą Białowieską” prof. Przemysław Czapliński, który od miesięcy wzbogaca NNO swoją przenikliwością, pisze: „Usytuowanie natury i kobiety na pozycji wewnętrznego obcego oznacza, że suweren w dzisiejszej Polsce jest rodzaju męskiego (…)”. A o jakości zbioru tekstów, który tutaj polecam niech świadczy genialny w krytyce kapitalizmu tekst „Tania natura”. Jego autorzy Raj Patel i Jason Moore zabierają nas w daleką podróż do początków podboju natury i Nowego Świata, aby zmierzyć nas z problemem, od którego nie uciekniemy.
To świetna lektura na letnie miesiące, które z pewnością w części spędzimy w naturze, czego wszystkim życzę.
„O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce”. Redakcja: Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński, Przemysław Czapliński
Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2019.
Paweł Oksanowicz
Dziennikarz radiowy i telewizyjny. Zajmuje się dziennikarstwem idei. W NNO jest redaktorem i prowadzącym wywiady oraz konferencje. Prowadzi też program "BIZON-Biznes Odpowiedzialny i Nowoczesny" w MUZO.FM (Grupa POLSAT). Pisze książki tematyczne, biograficzne i powieści. Jest też moderatorem licznych konferencji i debat związanych z biznesem, zrównoważonym rozwojem, ekologią.
