Poczytaj. Recenzje książkowe Tomasza Sobierajskiego

Na moich studiach socjologicznych największym wyzwaniem był przedmiot socjologia ogólna. Z założenia miał to być kurs wprowadzający do świata socjologii. Szczęśliwie, dzięki prof. Krzysztofowi Kicińskiemu, który trzymał pieczę nad planem lektur, był czymś więcej.

Tworzył podglebie dla kształtowania socjologicznej wyobraźni dzięki temu, że zapoznawał nas
z wybranymi tekstami najwybitniejszych polskich i światowych socjologów. Był to trening socjologicznego myślenia, którego nie zatarło nic i na którym w dużym poszerzeniu bazuję do tej pory. Największym
wyzwaniem dla nieopierzonych nastolatków były prace prof. Stanisława Ossowskiego. Tym bardziej ważne, że nasz Instytut był przesiąknięty duchem jego i jego żony Marii, również wybitnej socjolożki.
Ossowski pisał znakomicie; wartko, potoczyście, ale jednocześnie precyzyjnie. Jego spojrzenie na świat zachwyciło mnie i uwiodło na zawsze. Z tego powodu z zachwytem powitałem na rynku wydawniczym
„Dzienniki”, z pieczołowitością opracowane przez panią Różę Sułek. Kolejna okazja do tego, żeby zaprzyjaźnić się z tym najwybitniejszym polskim socjologiem.

STANISŁAW OSSOWSKI, Dzienniki
Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Szczególny stan umysłu

Przy okazji pandemii COVID-19 dowiedzieliśmy się nie tylko tego, jak dużą grupę stanowią denialistki i denialiści rozumu, którzy zaprzeczają wszystkiemu, co zostało wypracowane, zweryfikowane i wielokrotnie potwierdzone przez dziesiątki, a nawet steki lat badań naukowych. Okazuje się, że mnóstwo ludzi
ma za nic skrupulatną, ograniczoną wieloma metodologicznymi wymogami, pracę naukowców. Dużo ważniejsze jest to, co im się wydaje. „Wydaje mi się” – znakomita kategoria poznawcza, nieprawdaż? Wiele
osób dowiedziało się przy okazji o istnieniu ludzi o charakterystycznym stanie umysłu, których określa się dość pieszczotliwym mianem antyszczepionkowców. Od wielu lat specjaliści różnych dziedzin próbują rozszyfrować charakter działania tych grup. Nie jest tajemnicą, że czasami przyjmują one charakter
sekt i nakręcane są sekciarskimi mechanizmami. Ale dla trzeźwo myślących osób trudne do pojęcia jest to, że można być aż tak impregnowanym na naukę. Berman w swojej książce krok po kroku, warstwa po warstwie odsłania zasady działania antyszczepionkowców, ich postawy i praktyki. Warto przeczytać przed kolejną pandemią.

JONATHAN M. BERMAN
Antyszczepionkowcy. Historia niewiedzy
przeł. Fabian Tryl
Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa

Poddaj się opowieści

Wiele czasu spędziłem w Turcji. Jest to kraj, który kocham miłością trudną, co nie znaczy, że nieodwzajemnioną. Nie na tym polega trudność tej relacji. Wiąże się z ogromem do kochania. Tak bardzo zróżnicowany i tak wielopoziomowo piękny jest ten kraj. Niekiedy zgłaszają się do mnie osoby, które
znają moje zamiłowanie do tego kraju, wybierają się tam po raz pierwszy i zadają mi pytanie: Jaka jest Turcja? Odpowiadam wtedy bez wahania: Turcja? Turcja jest opowieścią. Nie ma innego kraju na świecie,
który sztukę opowieści doprowadził do takiego mistrzostwa. Nie ma narodu, który tak pięknie mówi o swoim kraju. Nie ma możliwości, żeby poznać Turcję, jej duchy, lęki i radości bez opowieści.
Jednym z najwspanialszych tureckich opowiadaczy, którego może podziwiać cały świat, jest Orhan Pamuk. Przed lekturą jego książek trzeba wziąć głęboki oddech i po prostu się poddać. Opowieści. Nie inaczej jest w przypadku ostatniej książki, która wciąga nas od pierwszej strony i długo trzyma przy sobie po przeczytaniu ostatniej.

ORHAN PAMUK
Noce zarazy
przeł. Piotr Kawoluk
Wydawnictwo Literackie, Kraków

Ach, to ty

Co jest miłością? Czy miłością jest to, że ktoś mówi, że nas kocha? Czy miłością są szepty kochanków wieczorem i o poranku? Czy miłością jest czułe objęcie? Czy miłością jest przyjaźń? Czy miłością jest tęsknota? A może miłością jest seksualne pożądanie? Co jest miłością? A może wszystko to, co powyżej, i wiele, wiele więcej mylimy z miłością? Może miłość nam się wydaje? Może żyjemy z człowiekiem dwadzieścia lat pod jednym dachem, dzieląc z nim kołdrę i deskę do prasowania i jesteśmy przekonani, że to jest miłość? A może spotykamy się z kimś na czwartej randce, z bólem brzucha myśląc o rozstaniu i dzikim oczekiwaniu na kolejną randkę i ciągle uważamy, że to nie jest miłość? Do tematu
miłości od strony zaprzeczenia postanowiła podejść Katarzyna Nosowska w swojej trzeciej książce. Po raz kolejny w poetycki sposób pisze o tym, co jej w duszy gra, sprawiając, niczym w tekstach piosenek, że wyraża idealnie to, co czują tysiące innych osób.

KATARZYNA NOSOWSKA
Nie mylić z miłością
Wielka Litera, Warszawa

W sercu czy na sztandarach

To najbardziej poruszająca książka ze wszystkich, które w ciągu ostatnich kilkunastu lat ukazały się w Polsce. Poruszenie jest wielorakie. Pierwsze poruszenie wynika z poruszanego tematu i śmierci dziesiątek osób na wschodniej granicy Polski, które umierają z zimna i głodu przy pełnej akceptacji nie tylko Polski, ale i Unii Europejskiej. Drugie poruszenie wynika z tego, że książki (nie przeczytawszy) nienawidzą ci, którzy swojego boga noszą na sztandarach, a nie w sercu. Trzecie poruszenie to emocje, które towarzyszą czytaniu tej książki i niedające się odegnać poczucie, że człowiek to jednak niefajna istota. Czwarte poruszenie to niepokój, który wynika z pytania, czy wystarczająco dużo zrobiłem/zrobiłam w sprawie tego, co dzieje się na granicy? Czy to, że nie robię nic, to wystarczy? I piąte poruszenie to głęboka zmiana w człowieku, w środku, której tylko takie książki mogą dokonać.

MIKOŁAJ GRYNBERG
Jezus umarł w Polsce
Wydawnictwo Agora, Warszawa