W Busan w Korei Południowej zakończyła się 5. runda negocjacji w sprawie globalnego porozumienia dotyczącego zatrzymania zanieczyszczania środowiska tworzywami sztucznymi. Ze względu na brak zgody pomiędzy krajami w niektórych obszarach, finalne negocjacje zostały odroczone. Ostateczny tekst umowy wstępnej ma zostać przyjęty podczas sesji następczej w 2025 r.
Piąta sesja negocjacji Międzyrządowego Zespołu Negocjacyjnego ONZ (Intergovernmental Negotiating Committee, INC), której uczestnikami było blisko 200 państw członkowskich, miała zgodnie z planem zamknąć (trwający dwa lata) etap dyskusji i zakończyć go przyjęciem przełomowego porozumienia, otwierając tym samym drogę do podpisania przez państwa w przyszłym roku Traktatu ONZ dotyczącego zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi.
Jednak wbrew temu co planowano, nie udało się zasypać głębokich podziałów między krajami o „wysokich ambicjach”, które dążą do globalnie wiążącego porozumienia w celu ograniczenia produkcji i wycofania szkodliwych chemikaliów, a krajami o „podobnych poglądach”, które chcą skupić się na odpadach. Projekt tekstu opublikowany pod koniec sesji, ostatecznie obejmował szeroki zakres opcji, wskazując na utrzymujący się poziom niezgody.
W trybie pilnym do rozwiązania pozostaje kilka krytycznych kwestii: a) definicje, b) redukcja produkcji tworzyw sztucznych, i c) finanse. Dodatkowe spotkanie, które ostatecznie wyeliminuje punkty sporne i pozwoli domknąć etap wstępnej mowy międzynarodowej, powinno wydarzyć się w połowie 2025 r. i ma zostać potraktowane w harmonogramie negocjacji, jako kontynuacja 5. sesji (INC-5.2).
Badania Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP) wykazały, że rządy i przedsiębiorstwa mogą zrobić dziesiątki rzeczy, aby wyprowadzić nas z kryzysu zanieczyszczenia środowiska, jednocześnie realizując agendę zrównoważonych zmian w gospodarce.
— Ogólnoświatowy kryzys zanieczyszczeń związany z obecnością tworzyw sztucznych w środowisku naturalnym stanowi kolosalne zagrożenie dla świata i dla nas, ale mamy świadomość, że mierząc się z nim, stoimy przed szansą, żeby wzmocnić globalną gospodarkę na drodze do zrównoważonego rozwoju
— podkreśliła Maria Andrzejewska, dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa.
Co na to producenci plastiku?
Zdecydowane poparcie dla nadrzędnego celu wyeliminowania zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi do 2040 r. wyrażają także sami producenci tworzyw sztucznych w Europie.
— Obecność odpadów tworzyw sztucznych w środowisku jest całkowicie niedopuszczalna, dlatego w pełni popieramy cel negocjowanego porozumienia. Europejska branża tworzyw sztucznych od lat przoduje na świecie pod względem cyrkularnych rozwiązań, które pozwalają zmniejszać zanieczyszczenie i zawracać ten cenny surowiec do obiegu. Tworzywa sztuczne są bowiem niezastąpionym materiałem w wielu zastosowaniach, choćby w ochronie zdrowia czy transporcie niskoemisyjnym i musimy zacząć je tak postrzegać, aby w pełni wyeliminować problem zanieczyszczenia. Przykładem takiego rozumienia roli tworzyw sztucznych we współczesnym świecie byłoby podejście oparte na rozpatrywaniu konkretnych zastosowań i ustalenie zharmonizowanych kryteriów typowania tych problematycznych i niekoniecznych zastosowań — powiedziała Anna Kozera-Szałkowska, dyrektor zarządzająca Plastics Europe Polska.
Według branży, porozumienie wymaga podjęcia w całym cyklu życia tworzyw sztucznych działań takich, jak: wspieranie zrównoważonej produkcji i wykorzystania tworzyw i wyrobów z tworzyw; rozwój skutecznych i efektywnych systemów zagospodarowania odpadów; stworzenie systemów i narzędzi finansowania, takich jak np. ROP oraz ram prawnych wspierających innowacje i inwestycje (także PPP); rzetelne, spójne i kompleksowe systemy monitorowania i oceny zanieczyszczania tworzywami.
Holistyczne podejście wymaga zgody wszystkich stron
Jak podkreślają przedstawicielki UNEP/GRID-Warszawa oraz Plastics Europe Polska, elementem tworzenia nowego prawa jest zebranie rekomendacji od interesariuszy, stąd decydująca o powodzeniu jest współpraca między rządami, przemysłem, organizacjami pozarządowymi i społeczeństwem obywatelskim, oraz skupianie się na identyfikowaniu wspólnych rozwiązań.
W takim duchu, równolegle z procesem negocjacyjnym INC, prowadzone były prace w Inicjatywie #EndPlasticPollutions (#EPP) — platformie integrującej interesariuszy, zainaugurowanej w Polsce i koordynowanego przez UNEP/GRID-Warszawa, jako odpowiedź na Rezolucję UNEA 5/14 „End Plastic Pollution: Towards an international legally binding agreement”. Organizacja Plastics Europe Polska będąca od początku partnerem w Inicjatywie #EPP, deklaruje dalszą współpracę w jej ramach i kontynuowanie wysiłków na rzecz zatrzymania zanieczyszczania środowiska tworzywami sztucznymi. To holistyczne podejście do problemu zaprezentowane zostało w raporcie Inicjatywy #EPP.
Materiały prasowe UNEP Grid Warszawa
Redakcja NNO
Szukając odpowiedzi na te i podobne pytania chcemy Was inspirować do myślenia i działania, zgodnie z hasłem – ZOBACZ, ZROZUM, ZMIENIAJ. Chcemy razem z Wami poszukiwać i odkrywać lepszy wymiar życia społecznego i biznesu, niż te, które znamy. Chcemy stawać się lepszymi ludźmi. Zbierać doświadczenia wynikające z działania na rzecz dobra wspólnego. NNO jest inicjatywą niekomercyjną i non-profitową, realizowaną pro-publico bono w ramach Fundacji Nienieodpowiedzialni.
