Obywatelskie nieposłuszeństwo – ten temat podejmowaliśmy w NNO m.in. w rozmowie z prof. Przemysławem Czaplińskim. Zgłębiając zagadnienie polecamy film dokumentalny „Nieposłuszeństwo” dostępny na VOD Kraków Green Festival.
Prof. Czapliński w rozmowie opublikowanej w 4 . tomie „Rozmów o odpowiedzialności” analizuje w sposób historyczny oraz problemowy obywatelskie nieposłuszeństwo. Autorem koncepcji był Henry David Thoreau – „(…) wprowadził do refleksji euroamerykańskiej bardzo wartościową ideę, do której będą się później odwoływać Martin Luter King, Mahatma Gandhi, Jacek Kuroń i dziesiątki innych. W tym sensie jest to dziedzictwo nieprzedawnione, ważne i wartościowe”.
Profesor zwraca jednak uwagę na to, że (…) dzisiejsze nieposłuszeństwo obywatelskie powinno zmierzać do zmiany reguł demokratycznych, a nie tak jak u samego Davida Thoreau, do wzmocnienia istniejących reguł. (…) Każdy kto występuje w imię owej zasady mówi swojemu rządowi, władzy sądowniczej – „Wróćcie do zasad pilnujcie konstytucji, kodeksów, ponieważ istnieją naruszenia prawa, które są karane”. Natomiast ja sądzę, że dzisiaj sprawy zaszły dużo dalej, w związku z czym idea nieposłuszeństwa obywatelskiego powinna dążyć w niektórych obszarach do zmiany demokracji”.
Siła ruchów obywatelskich
Teraz należy włączyć odtwarzanie dokumentalnego filmu „Nieposłuszeństwo”, („org. Disobiedence”) dostępnego na VOD Kraków Green Festival. Na festiwal od 2019 roku składają się premiery, pokazy ekologicznych dokumentów. warsztaty, spotkania, wykłady eco- edukacyjne, a w pandemii jest to po prostu sala kinowa online.
„Nieposłuszeństwo” opisuje globalny ruch na rzecz zaprzestania wydobycia paliw kopalnych i jego fundamentalny zryw z 2016 roku, www.breakfree2016.org. Wtedy ruchy obywatelskie na Filipinach, w Turcji, Niemczech, Kanadzie, Kambodży i Stanach Zjednoczonych zatrzymały maszyny w kopalniach i platformy wiertnicze.
Kelly Nyks należy do uznawanych i zaangażowanych w sprawy społeczne reżyserów. W „Nieposłuszeństwo” w sposób oszczędnie wciągający prowadzi narrację, na którą składają się wywiady z aktywistami, postaciami życia społecznego, oraz obrazy nie pozostawiające złudzeń. Dewastacja natury w imię zysku i sprzedaży węgla, ropy powoduje katastrofę klimatyczną, społeczną, prowadzi do wojen. Uświadamia nam manipulacje koncernów wydobywczych. Np., ExxonMobil od 40 lat ukrywał prawdę o podgrzewaniu atmosfery Ziemi. Do oszustwa wynajął naukowców, prawników, którzy służyli wcześniej branży tytoniowej i skutecznie zacierali dowody na szkodliwość palenia i rozmiary raka. Inny amerykański koncern naftowy Kinder Morgan zarabia 13 mln dol. dziennie eksploatując zasoby w sposób barbarzyński i niesprawiedliwy.
Co jest legalne nie oznacza, że jest sprawiedliwe
Z tej perspektywy reżyser stara się uzyskać odpowiedź na pytanie – czy nieposłuszeństwo wobec tych biznesów jest moralnie uzasadnione? Co jest legalne nie oznacza, że jest sprawiedliwe – mówi jedna z bohaterek filmu. Trudno nie przyznać jej racji, skoro nawet Niemcy – kraj o wyraźnym, ekologicznym profilu polityki – wydobywa najwięcej węgla brunatnego na świecie. I choć w Niemczech zaczął się już etap zamykania kopalni węgla brunatnego, potrwa aż do 2038 r. Turcja cały czas buduje elektrownie węglowe. Ma ich mieć ponad 100 do 2023 roku.
Film stanowi też instrukcję tego, jak organizować obywatelskie protesty aby przeciwstawić się niesprawiedliwości państwa i biznesu. Podaje mocne argumenty – protestujących często określa się jako radykałów. Jednak największym zagrożeniem dla świata – ludzi i przyrody – jest wpływ biznesu na politykę rządów. Jeśli ktoś zarabia na tym, że codziennie zmienia skład chemiczny powietrza na Ziemi, czy to on nie jest radykałem? To wyraźnie wybrzmiewa w filmie – chodzi o zmianę anachronicznych relacji ludzi polegających na wyzysku. O zaprzestanie anachronicznej relacji człowieka z przyrodą i porzucenie tak samo anachronicznego modelu rozwoju.
VOD Green Festival część filmów udostępnia za darmo, część płatnie. Wideo opisywanego filmu jest dostępne w modelu free (31.05.21) pod linkiem – https://vod.greenfestival.pl/v/nieposluszenstwo,270.html
Kraków Green Film Fesivcal działa w ramach BNP Paribas Green Film Festival, międzynarodowego festiwalu filmów ekologicznych.
„Nieposłuszeństwo” (org. Disobiedence), reż. Kelly Nyks, USA, 2016 r.
Paweł Oksanowicz
Dziennikarz radiowy i telewizyjny. Zajmuje się dziennikarstwem idei. W NNO jest redaktorem i prowadzącym wywiady oraz konferencje. Prowadzi też program "BIZON-Biznes Odpowiedzialny i Nowoczesny" w MUZO.FM (Grupa POLSAT). Pisze książki tematyczne, biograficzne i powieści. Jest też moderatorem licznych konferencji i debat związanych z biznesem, zrównoważonym rozwojem, ekologią.
